[Contact.Links.info.] [Zoek op Site.] [De Slowpaper.]

Lanterfanten

Zoek op Site.

Beetsterzwaag.toen.

Lanterfanten.lezen.

Beetsterzwaag.nu.

De Slowpaper.

Disclaimer

Wandelen op
 
stand langs de golfbaan van Beetsterzwaag
Monumentale panden, overtuinen, veel bos en het fraaie Koningsdiep; genoeg redenen om in en rond Beetsterzwaag te wandelen. En dan is er ook nog eens een prachtige golfbaan waar je gewoon mag rondlopen.
 
Pas op voor afgeslagen golfballen want die kunnen ernstig letsel veroorzaken.' Het zinnetje staat onderaan het bord dat wandelaars welkom heet bij de entree van landgoed Lauswolt. Mocht een mispeer van een lid van de Golf en Country Club toch een voltreffer blijken, dan kan de golfclub de vermoorde onschuld spelen: 'tja, u had het kunnen weten...' Het bord ontbreekt bij de achterzijde van het terrein, waar wij het landgoed betreden, maar vanaf nu ben je gewaarschuwd...
We zijn zo halverwege de route als we Lauswolt binnenwandelen. Net zijn we even heen en weer gelopen naar het Koningsdiep. Gewoon, omdat het stroompje en het uitzicht over de hooilanden zo mooi zijn. Geen huizen, geen wegen, geen herrie. Mocht u een tip voor een picknickplek willen: daar dus. Er staat een bankje bij het bruggetje, een van Frieslands mooiste plekjes.
Verrassende route
De route verrast. Deels komt dat door het tijdstip, zondag einde ochtend. Beetsterzwaag is net met één oog wakker en draait zich nog een keertje behaaglijk om als we vertrekken, wetend dat die twee wandelaars zich de komende uren wel redden en bij terugkeer zich vanzelf melden voor een terrasje. Tegen die tijd zal het drukker zijn in het dorp. Een warme zomerdag ligt in het verschiet en mensen weten Beetsterzwaag te vinden, al was het alleen maar voor de koelte in het bos.
Wie wandelt, kijkt anders, ziet anders, beleeft anders. Ik dacht Beetsterzwaag redelijk te kennen, maar ontdek nieuwe plekjes. Als scholier fietste ik dagelijks door het dorp, de klinkers in het wegdek kende ik stuk voor stuk. Uiteraard kreeg ik mee dat het een dorp van stand is. Ik vergaapte me aan de statige huizen, de oprijlanen, de bloeiende rododendrons. De bossen maakten toen al indruk.
En vanaf het moment dat ik las dat Beetsterzwaag 'een lommerrijk dorp' was, dacht ik dat 'lommer' stond voor een bepaalde vorm van rijkdom, een slome, luie variant, zeg maar het zwitserlevengevoel. Pas later kwam ik erachter dat lommer niets anders is dan schaduw.
Fietste ik met oogkleppen, vraag ik me ruim dertig jaar later af. De overtuin van Lyndenstein bijvoorbeeld; nooit realiseerde ik me dat die tuin aan de andere kant van de doorgaande weg bij het landhuis hoort. Van Lucas Pieters Roodbaard had ik nog nooit gehoord, maar inmiddels weet ik dat hij in de eerste helft van de 19de eeuw in Friesland tal van tuinen aanlegde in zijn romantische landschapsstijl.
 
Trouwens, ook het Lycklamahûs, bij het startpunt van de route, heeft een overtuin. Hoewel kleiner, is die minstens zo intiem en het loont de moeite een kijkje te nemen, met dank aan de tropische kas, gerund door een fanatieke ploeg vrijwilligers.
Nu we het toch over oude gebouwen hebben: maar liefst 49 Rijksmonumenten telt het dorp, meldt Stichting Historisch Beetsterzwaag op haar website. De meeste staan in de Hoofdstraat, dus het komt goed uit dat we wandelen op een dag dat de winkels dicht zijn en de aandacht niet wordt afgeleid door lonkende etalages.
Nu kijken we vanaf de stoep naar de overkant, en niet omlaag maar omhoog, voor de gevels. Voor mij zijn ze nieuw, met dank aan de oogkleppen van vroeger. Trouwens, de kerk van Beetsterzwaag: ook die heb ik verscholen achter het voormalig raadhuis in al die jaren dat ik door de Hoofdstraat fietste nooit ontdekt....
Terug naar waar we gebleven waren, halverwege de route, bij de achteringang van Lauswolt. Leuk om te wandelen op een golfterrein, niet mijn natuurlijke habitat, zeg maar. Ik wist niet beter dan dat het terrein was afgesloten, maar wandelaars hebben vrij toegang, mits ze op de paden blijven. Het landgoed is zelfs opgenomen in het netwerk van wandelknooppunten.
Door de achttien holes heeft het terrein een mooie afwisseling van open vlaktes en bossages, van stukken met een strak, parkachtige karakter en stukken waar de natuur meer zijn gang mag gaan. Overwegend in tweetallen lopen mensen over het terrein, de meesten met een karretje voor de golftas. We maken een praatje met een stel. ,,De rustigste golfbaan van Nederland", vertelt de een trots. ,,Let er maar eens op. Hoor jij iets van verkeer, of zie jij iets van bebouwing? Ik bedoel maar..."
Tussen het Koetshuis - bekend van de kabinetsformatie in 2007 - en het pompeuze landhuis dat tegenwoordig dienst doet als hotel, verlaten we Lauswolt. We steken de doorgaande weg over om een volgende donkere laan in te lopen. Als we even later linksaf slaan, lopen we achter Harinxmastate langs. Tussen de dikke beuken en eiken zien we net een glimp van het huis en de vijverpartij in de achtertuin, precies genoeg om het mysterieus te laten. Als we het pad verder volgen, wandelen we via de Fundatielaan Beetsterzwaag weer binnen. En precies zoals we het gepland hadden, is het terras inmiddels open.
 
Vier staten kent Beetsterzwaag: Lyndenstein, Lycklamahûs, Harinxmastate en Lauswolt. Het viertal stamt uit de 19de eeuw.
Lyndenstein (in 1821 gebouwd in opdracht van Frans Godard van Lynden) kende een voorganger, state Nieuw Fockens. Tuinarchitect Lucas Pieters Roodbaard tekende voor het ontwerp van zowel de tuin als de overtuin, in deze laatste is zijn hand nog duidelijk herkenbaar. Lyndenstein werd in 1915 een kinderziekenhuis voor tbc-patiënten. Vanaf 1958 doet Lyndenstein dienst als een revalidatiecentrum, eerst alleen voor kinderen, vanaf 1985 ook voor volwassenen. Het monumentale pand wordt door Revalidatie Friesland als kantoor gebruikt.
Het Lycklamahûs dateert van 1823 en werd gebouwd voor de weduwe van Reinhard baron van Lynden. De volgende eigenaar, Jan Anne Lycklama à Nijeholt, bewoonde het van 1836 tot 1891, het bleef in de familie tot 1971. Het pand vormt tegenwoordig onderdeel van het gemeentehuis van Opsterland. De tuin en de overtuin zijn vrij toegankelijk. In de overtuin staat de Tropische Kas, een kassencomplex dat oorspronkelijk werd gebouwd in opdracht van de jonkheer en sinds 2004 wordt beheerd door de Vereniging Vrienden van de Tropische Kas. Tot half oktober is de kas op zaterdag en zondag open van 14.00 tot 17.00 uur.
Paul Straatsma. Lyclamahus, onderdeel van het gemeentehuis van Opsterland.
Harinxmastate werd in 1843 gebouwd door Maurits Pico Diederik baron van Harinxma thoe Slooten. Het monumentale pand is nog altijd in het bezit van - en wordt bewoond door - de familie. Tuinarchitect Lucas Roodbaard ontwierp de tuin. Het terrein is niet vrij toegankelijk.
Lauswolt werd in 1868 gebouwd door Augustinus Lycklama à Nijeholt. Hij verkocht het in 1878 aan zijn neef Reinhard baron van Harinxma thoe Slooten, die het met zijn huishoudster en twee kinderen bewoonde tot 1928, waarna zijn dochter het erfde. In 1954 kocht de Algemene Friesche Levensverzekering Maatschappij Lauswolt en werd het een hotel. Ook de golfbaan van de Golf & Country Club Lauswolt stamt uit die tijd. In 2007 diende het Koetshuis van Lauswolt als decor voor de formatie van het kabinet Balkenende IV.
 
Van Lyndens erfenis
Tot eind september is in de tuinen van Lyndenstein de tentoonstelling Van Lyndens erfenis te bezichtigen. In tien open prieeltjes wordt verteld over de kunstcollectie van Reinhard van Lynden en zijn vrouw Maria Catharina van Pallandt. Ook is er aandacht voor de geschiedenis van het revalidatiecentrum dat tegenwoordig in het landhuis is gevestigd.
 
Fundatie
Van Teyens Fundatie staat op de gevel van een pand dat we passeren als we Beetsterzwaag weer naderen. De Van Teyens vormden een vooraanstaande familie in Beetsterzwaag, die veel kapitaal vergaarde met de turfwinning. De laatste telgen van de familie bleven kinderloos. Een deel van de erfenis brachten zij in 1858 onder in de Van Teyens Fundatie, met het geld moest een gebouw beheerd worden voor armlastige, bejaarde vrouwen. Begin deze eeuw kreeg het gebouw een andere bestemming, tegenwoordig zit er een huisartsenpraktijk. Tot de fundatie behoorde ook een aantal boerderijen en land. De stichting financiert nog steeds sociale doelen in Beetsterzwaag.
 
Route
De wandeling maakt gebruik van het wandelknooppuntennetwerk. Lengte: 6,5 kilometer. Begaanbaarheid: veel onverharde bospaden. Honden: mogen mee, mits aangelijnd. Start: knooppunt 10 in centrum Beetsterzwaag bij het Lycklamahûs. Volg de pijlen van het netwerk naar achtereenvolgens 11, 12, 34, 35, 38, 32, 31, 30, 19, 17, 16, 74 en 91 terug naar 10.
 
Meer over lanterfanten in Beetsterzwaag www.lanterfanten.nl
Lees het originele artikel